Saatler tarihi konusunda kaynaklarda çeşitli bilgiler mevcut, bu yazıda saatin tarihinden ziyade estetiğinden, oda içindeki konumundan ve son olarak işlevinden bahsedeceğiz;
Çevremize bakındığımızda böylesi hızlı akan bir hayatın düzene girebilmesi için neredeyse ihtiyaç haline gelmiş, elimizle tutamadığımız saat kavramı sürekli bir yerlere yetişme zorunluluğumuzun olduğu insan ömrünün en dinamik çağlarında Hızır misali yardımına koşabiliyor. İşin derinine inilmediği takdirde tabii olarak sıradan bir ev eşyası veya aksesuar olarak tanımlanıyor. Maksadımızın derin düşünmek olduğunu varsayarsak bunca aydın insanın, saatten nice metaforlar ürettiği kimi yazarlara esin verdiği tezini doğruluyor. Gelin saatin türlerine kabaca göz atalım;
Güneş saatleri
Güneş saatleri insanlığın yüzyıllar boyunca zamanı ölçmek için kullandığı bir saat çeşidi. Özel olarak hazırlanmış bir milin gölgesinin, bir mermer veya taş zemin üzerindeki hareketine göre zamanın ölçülmesine yardım eder. Bu hareket de Güneş’in görünen hareketine göre gerçekleşir.
Su saatleri
Su saatleri de neredeyse Güneş saatleri kadar eskidir. Tek çanaktan oluşan su saatlerinde çanağın içi su doludur ve altında bir delik vardır. Çanaktan dışarı su boşaldıkça çanağın içindeki işaretler ne kadar zaman geçtiğini gösterir. Yani bildiğimiz zaman algısından farklı bir mantığı vardır.
Kum saatleri
14. yüzyılda ortaya çıkmış olan kum saatini artık saat olarak değil dekoratif bir obje olarak veya oyun oynarken kullanıyoruz. Genellikle kısa zaman dilimlerinin ölçümü için kullanılır.
Ateş saatleri
Ateş saatlerini en basit haliyle anlatmak gerekirse; kısalan bir mumun gölgesinin, arkadaki bir cetvel üzerindeki boyuna göre okunduğu saatlerdir. Pek çok farklı materyalle ateş saati yapılabilir.
Mekanik saatler
İlk mekanik saatler din adamlarının çabalarıyla, saati göstermek değil bir çağrı gibi duyurmak için yapılmış. Birer ağırlığa bağlı çalışan mekanik saatler belirli zaman aralıklarıyla gonga vuran tokmaklardan oluşur.
Tarihteki ilk kol saati
Tarihteki ilk kol saati ile ilgili farklı kaynaklarda farklı bilgiler olsa da ilk belgeler 1790 yılına ait. İlk kadın kol saati ise 1812 yılında, İsviçre’nin lüks saat markası Abraham Louis Breguet tarafından Napoli Kraliçesi Caroline Murat için yapılmış.
Guinnes Dünya Rekorları’na göre ise bugünkü kol saatlerine benzeyen ilk kadın kol saati İsviçreli bir saat üreticisi olan Patek Philippe tarafından Macar Kontesi Koscowicz için 1868’de üretilmiş ve bu saat modern anlamda üretilen ilk kol saati olmuş.
İlk kullanan kişi bir kadın olduğu için kol saatleri 20. yüzyıla kadar bir kadın aksesuarı olarak kalmış. Kol saatinin kaderini değiştiren ise Alman Donanması’ndan bir asker olmuş. Bombalamaların zamanlamasını ayarlamaya çalışırken cebinden saat çıkarmanın zorluğundan yakınan asker, üstlerine bir öneriyle gelmiş: kola takılabilen bir cep saati! Bu olaydan sonra Alman Donanması’nın siparişi üzerine yine İsviçreli bir saat ustası olan Girard-Perregaux, 1880 yılında ilk erkek kol saatini yapmış.
Duvar saati: Her evin, odanın, iş yerinin ve çeşitli iç mekânın havasına uygun duvar saatleri tasarlanabilir. Elektronik ve pilli modelleri ile kişisel zevklere hitap eden çeşitli duvar saati modelleri vardır.
